Ivar Aasen - språkarbeid

Ivar Aasen

Bakgrunn
Ivar Aasen hadde det ikkje lett som liten, begge foreldrene hans døde tidleg i barndommen hans. Ivar vart nødt til å begynne med hardt gårdsarbeid i tidleg alder. Ivar var svært glad i å lese som liten og bare 18 år gammal vart han ungdomskolelærer i heimbygda. To år senere, alstå da han var 20 år, ble han huslærer hos prosten Thoresen i Herøy på Sunnmøre. Ivar tok ikkje i mot noko hjelp, han var fast bestemt på å studere på eiga hand. ’

Etter å ha flyttet til Solnør ved Ålesund, begynte ting å skje. Ivar fant nokon bøker skrivi på gammalnorsk. Han vart overraska over kor likt dette språket var hans eiga dialekt. Han stilte spørsmpål seg sjølv. Kvifor skulle nordmenn lese bøker på dansk, eit språk som var så langt unna det norske talemålet. Dette vart hans første inspirasjon til hans livsverk; å skape eit eget norsk skriftspråk basert på ein del av dei norske dialektene.

Til bergen
I året 1841 dro Ivar med dampbåt til Bergen. Med seg på turen hadde han manuskriptet til ein grammatikk og ein ordbok om sønnmørsdialekta. I Bergen møtte han biskopp Neumann og like etter på fikk han ett stipend frå Vitenskapsenteret i Trondheim. Ivar skulle gå rundt i Noreg og samle opp opplysninger om norsk talemål.

Reiselivet i Noreg
I 5 år vandret Ivar rundt i Noreg til fots eller til hest på Vestlandet, i trøndelag, på Øslandet, i Norland og i Troms. Han noterte ned ord og uttrykk han høyrde bøndene seie.

Ivar gjør suksess
I 1885 vedtok Stortinget å sidestille landsmålet (nynorsk) med riksmålet (bokmål) som ”Skole- og officielt sprog”.

Kjelder:

- "Fra saga til cd 10B, Marit Jensen og Per Lie, s. 145- 147, forlaget fag og kultur, 2008